دواپس Devops در دنیای فناوری اطلاعات مفهومی نسبتا جدید محسوب می‌شود؛ مفهومی که از سال ۲۰۰۹ مطرح شد و به تدریج جای خود را در سازمان‌های کوچک و بزرگ باز کرد. تعریف دواپس کمی مبهم است و در منابع مختلف، تعاریف متفاوتی از آن ذکر شده است. در این مقاله قصد داریم بررسی کنیم که دواپس چیست و چه مزایایی دارد. با ما همراه باشید.
منظور از دواپس چیست؟
کلمه DevOps از ترکیب دو واژه توسعه نرم‌افزار DEVelopment و عملیات فناوری اطلاعات OPerationS ایجاد شده است. قبل از مطرح شدن مفهوم دواپس، تیم‌های توسعه و عملیات به صورت مجزا در سازمان‌ها فعالیت می‌کردند. تیم عملیات وظیفه حفظ و نگهداری نرم‌افزار را به عهده داشت و تیم توسعه، به دنبال افزودن امکانات و ويژگی‌های جدید به محصول بود. با چنین رویکردی، مراحل اضافه شدن امکانات جدید به یک نرم‌افزار و تست عملکرد این امکانات، یک فرآیند زمان‌بر محسوب می‌شد.
دواپس تعامل میان این دو تیم را بیشتر و فاصله آن‌ها را کمتر می‌کند. به این ترتیب، فرآیندهایی که ممکن بود چند هفته زمان ببرند، گاهی طی چند ساعت به نتیجه می‌رسند و امکانات با سرعت بسیار بیشتری در اختیار مشتریان قرار می‌گیرد. به زبان ساده، دواپس دو ارزش مهم در سازمان ایجاد می‌کند:
- توسعه سریع‌تر
- نگهداری ساده‌تر
مراحل اولیه دواپس معمولا شامل یکپارچه‌سازی مداوم و تحویل مداوم (CI / CD)، نظارت بی‌وقفه (real-time)، سیستم‌های پاسخ به حوادث (IRS) و ایجاد پلتفرم‌هایی برای همکاری میان تیم‌ها می‌شود.
در این جا بر ارتباط میان تیم‌های توسعه و عملیات تاکید می‌کنیم اما مفهوم دواپس در طول زمان گسترش یافته است و فرهنگی ایجاد کرده است که ارتباط میان تیم‌های دیگر را نیز در بر می‌گیرد.
به زبان ساده می‌توان گفت دواپس یک پل ارتباطی میان تیم‌ها ایجاد می‌کند. با این تعریف، مشخص می‌شود که دواپس یک فناوری نیست بلکه فرهنگ، فرآیندها و ابزارها را در بر می‌گیرد.
ابزارهای دواپس عموما وظیفه خودکارسازی فرآیندها و بررسی عملکرد نرم‌افزار را بر عهده دارند. در مقالات بعدی، بهترین ابزارهای دواپس را به تفصیل بررسی خواهیم کرد اما برای نمونه می‌توان به مواردی مانند Gradle، Git، Jenkins، Bamboo و Docker اشاره کرد.
مزایای دواپس چیست؟
همان طور که اشاره کردیم، دواپس به سرعت جای خود را در سازمان‌های سراسر جهان باز کرده است و روز به روز به تعداد شرکت‌هایی که از این روش برای بهبود عملکرد خود استفاده می‌کنند افزوده می‌شود؛ اما دلیل این استقبال چیست؟ دواپس چه مزایایی دارد که توجه مدیران شرکت‌ها را به خود جلب کرده است؟ موارد زیر را می‌توان به عنوان تعدادی از مهمترین مزایای دواپس در نظر گرفت:
افزایش بهره‌وری از طریق خودکارسازی امور
به قول رابرت استرود، دواپس در حقیقت قدرت‌بخشیدن به روند تحول در کسب و کار است که شامل ایجاد تغییرات در نگرش و عملکرد افراد می‌شود و روندها و فرهنگ را نیز تغییر می‌دهد. موثرترین استراتژی‌های دواپس بر پیشرفت‌های ساختاری متمرکز هستند. راه‌اندازی دواپس در یک سازمان نیاز به تغییر فرهنگ یا طرز فکر دارد. این فرهنگ جدید باعث همکاری بیشتری بین چندین تیم‌های محصول، مهندسی، امنیت، فناوری اطلاعات، عملیات و … می‌شود. همچنین با خودکارسازی مسیر دست‌یابی به اهداف کسب و کار را هموارتر می‌کند.
بهینه‌سازی تمام بخش‌های کسب و کار
پاتریک دبوآ، خالق جنبش دواپس، می‌گوید: «بزرگترین مزیت دواپس بینش یا بصیرتی است که ایجاد می‌کند.» این بینش جدید سازمان‌ها را وادار می‌کند تا سیستم را به عنوان یک کل واحد بهینه‌سازی کنند و تنها به بهینه‌سازی بخش فناوری اطلاعات اکتفا نکنند. به عبارت دیگر، بصیرت ناشی از Devops به سازمان‌ها کمک می‌کند منعطف‌تر باشند، مبتنی بر داده‌ها عمل کنند و منطبق با نیازهای مشتریان و ملزومات کسب و کار حرکت کنند.
افزایش سرعت و پایداری توسعه و استقرار نرم‌افزار
بر اساس آمارها، سازمان‌هایی که اصول دواپس را به کار می‌برند، در زمینه توسعه و استقرار نرم‌افزار با سرعت و ثبات بیشتری عمل می‌کنند. همچنین آن‌ها به یک نیاز کلیدی عملیاتی دست یافته‌اند: اطمینان از این که محصول یا خدمات‌شان برای کاربران نهایی در دسترس است. سازمانی که بتواند زودتر از همه محصولات و امکانات را در اختیار کاربران قرار دهد، از یک مزیت رقابتی برخوردار خواهد بود. دواپس کمک می‌کند تغییرات لازم با سرعت بیشتری روی محصولات اعمال شود و امکانات جدید به سرعت در اختیار کاربران قرار گیرد.
تیم‌های دواپس چابک هستند و قابلیت‌های جدید را در بخش‌های کوچک و هدفمند به محصول اضافه می‌کنند. علاوه بر دسترسی سریع مشتریان به امکانات جدید، دواپس یک مزیت مهم دیگر نیز دارد: مشکلات یا باگ‌های احتمالی در این سیستم سریع‌تر شناسایی و رفع می‌شوند.
افزایش تمرکز بر افراد و نه ابزارها
افراد مهمترین اجزای دواپس هستند، نه ابزارها. آن‌ها می‌توانند شانس موفقیت سازمان را تا حد زیادی افزایش دهند. یک لیدر یا رهبر متقاعد‌کننده می‌تواند مزایای حاصل از چابکی Devops را به صاحبان کسب و کار توضیح دهد و باورها و ترس‌های غلط را از بین ببرد.
همچنین از آن جا که سیستم‌های خودکار نقش مهمی در موفقیت DevOps دارند، یک متخصص اتوماسیون می‌تواند استراتژی‌هایی را برای یکپارچه‌سازی و استقرار مداوم نرم‌افزارها ایجاد کند و اطمینان حاصل کند که سیستم‌های تولید و پیش‌تولید کاملا مبتنی بر نرم‌افزار، انعطاف‌پذیر، سازگار و در دسترس هستند.
علاوه بر این، دواپس شرایطی را برای کارشناسان فراهم می‌کند که بیشتر به ابتکار و خلاقیت بپردازند. زمان و منابعی که در گذشته صرف توسعه و استقرار محصولات می‌شد، می‌تواند صرف نوآوری شود. با راه‌اندازی سیستم دواپس بسیاری از امور به صورت خودکار انجام می‌شوند و کارشناسان می‌توانند زمان بیشتری را به شناسایی نیازهای مشتریان و کسب و کار اختصاص دهند و به درک عمیق‌تری برسند. تمامی این موارد در نهایت منجر به نوآوری در تولید و توسعه محصولات خواهد شد.
جمع‌بندی
در این مقاله بررسی کردیم که منظور از دواپس چیست و چه مزایایی برای سازمان‌ها دارد. گفتیم که این واژه از ترکیب کلمات Development و Operations ساخته شده است. از همین ترکیب مشخص است که Devops قصد دارد میان تیم‌های توسعه و عملیات همکاری و تعامل ایجاد کند و با خودکارسازی و بهینه‌سازی فرآیندها، سرعت توسعه و استقرار نرم‌افزار را افزایش دهد. در نهایت دواپس موجب می‌شود محصولات و امکانات با سرعت بیشتر در اختیار کاربران قرار گیرد و خطاهای احتمالی زودتر شناسایی و رفع شوند. مجموعه این عوامل، مسیر رشد و پیشرفت کسب و کار را هموارتر خواهد کرد.